การคุมกำเนิดมีหลายแบบหนึ่งในนั้นคือการใช้ยา เราอาจคุ้นชินกับยาคุมกำเนิดกับยาคุมฉุกเฉินซึ่งสองแบบไม่เหมือนกัน ยาคุมกำเนิดมักจะมาเป็นแผงแบบรายเดือนให้กินต่อเนื่องป้องการตั้งครรภ์ได้ดีกว่ายาคุมฉุกเฉินมาก ส่วนยาคุมฉุกเฉินจะมีเพียง 1-2 เม็ดเท่านั้น มักใช้กรณีฉุกเฉิน เร่งด่วน เช่น ไม่ได้ทานยาคุม ไม่ได้สวมถุงยาง หรือเกิดอุบัติเหตุอย่างถุงยางอนามัยรั่ว ฉีดขาด แม้แต่การถูกข่มขืน เราจึงใช้ยาคุมฉุกเฉินนี้เพื่อป้องกันการตั้งครรภ์ที่อาจเกิดขึ้นได้
ยาคุมฉุกเฉินคืออะไร
ในยาคุมฉุกเฉิน (Emergency contraception pill) มีตัวยาลีโวนอร์เจสเตรล (levonorgestrel) ช่วยลดความเสี่ยงในการตั้งครรภ์ได้ประมาณร้อยละ 80-90 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งประสิทธิภาพของยาจะลดลงตามระยะเวลาที่กินหลังมีเพศสัมพันธ์ โดยยาคุมฉุกเฉินจะไปเลื่อนระยะเวลาการตกไข่ร่วมกับขัดขวางการทำงานของอสุจิ และไปรบกวนกระบวนการเตรียมความพร้อมและการเปลี่ยนแปลงของเยื่อบุมดลูกจึงทำให้ไข่ที่ถูกผสมกับอสุจิแล้วฝังตัวบนเยื่อบุมดลูกได้ยากขึ้น
วิธีกินยาคุมฉุกเฉิน
1. ยาคุมฉุกเฉิน 1 เม็ด มีปริมาณ 0.75 มิลลิกรัม รวมสองเม็ด 1.5 มิลลิกรัม ทานเม็ดแรกทันทีหลังจากมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกันภายใน 72 ชั่วโมง และทานเม็ดที่สองตามหลังจากทานเม็ดแรกไปแล้ว 12 ชั่วโมง
2. สามารถกินพร้อมกันทีเดียว 2 เม็ดได้ ประสิทธิภาพไม่ต่างกับกินครั้ง 1 เม็ด 2 ครั้ง
3. หากกินยาไปแล้ว 2 ชั่วโมง เกิดอาเจียน ต้องกินยาซ้ำอีก 1 เม็ด
4. ไม่ควรกินยาคุมฉุกเฉินมากกว่า 2 กล่อง (4 เม็ด) ในหนึ่งเดือน เพราะอาจเกิดผลข้างเคียงกับระบบสืบพันธ์ได้
ผลข้างเคียงจากการใช้ยาคุมฉุกเฉิน
ผลข้างเคียงที่พบได้บ่อย คือ ปวดหัว อาเจียน คลื่นไส้ เลือดออกกะปริบกะปรอย ประจำเดือนมาไม่ปกติ หรือตกขาวเป็นสีน้ำตาล ซึ่งไม่เป็นอันตรายแต่หากทานติดต่อกันนานอาจเกิดความผิดปกติที่รังไข่ เยื่อบุมดลูก เสี่ยงต่อการตั้งครรภ์นอกมดลูกได้ หากไม่ใช่กรณีฉุกเฉินจริงๆ ทานยาคุมกำเนิดแบบธรรมดาดีกว่า
ในประเทศไทยเองก็มียาคุมฉุกเฉินจำหน่ายอยู่หลายยี่ห้อ ซึ่งแต่ละยี่ห้อก็มีสรรพคุณและข้อบ่งใช้ที่เหมือนกันคือใช้ในกรณีฉุกเฉิน โดยตัวยาจะไปเปลี่ยนแปลงการทำงานขอเยื่อบุมดลูกทำให้ไม่สามารถฝังไข่ที่ถูกผสมแล้วได้ สามารถใช้ยี่ห้อไหนก็ได้ไม่แตกต่างกันมากนัก
ยาคุมฉุกเฉินแทนซี วัน (TANSY ONE)
ในหนึ่งแผงมียาอยู่ 2 เม็ด มีปริมาณลีโวนอร์เจสเตรล (Levonorgestrel) ต่อเม็ด 1.5 มิลลิกรัม
ยาคุมฉุกเฉินเมเปิ้ล ฟอร์ท (Maple forte)
ในหนึ่งแผงจะมียาอยู่ 1 เม็ด มีปริมาณลีโวนอร์เจสเตรล (Levonorgestrel) 1.5 มิลลิกรัม .
ยาคุมฉุกเฉินโพสตินอร์ (POSTINOR)
ในหนึ่งแผงมียาอยู่ 2 เม็ด มีปริมาณลีโวนอร์เจสเตรล (Levonorgestrel) ต่อเม็ด 0.75 มิลลิกรัม
ยาคุมฉุกเฉินมาดอนน่า (Madonna)
ในหนึ่งแผงมียาอยู่ 2 เม็ด มีปริมาณลีโวนอร์เจสเตรล (Levonorgestrel) ต่อเม็ด 0.75 มิลลิกรัม
นอร์แพก (Norpak)
ในหนึ่งแผงมียาอยู่ 2 เม็ด มีปริมาณลีโวนอร์เจสเตรล (Levonorgestrel) ต่อเม็ด 0.75 มิลลิกรัม
เลดี้นอร์ (Ladynore)
ในหนึ่งแผงมียาอยู่ 2 เม็ด มีปริมาณลีโวนอร์เจสเตรล (Levonorgestrel) ต่อเม็ด 0.75 มิลลิกรัม
ยาคุมฉุกเฉินเป็นอีกตัวเลือกหนึ่งในการป้องกันการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์ แต่ต้องใช้ในกรณีฉุกเฉินจริงๆ เท่านั้นนะคะ เพราะยาคุมฉุกเฉินมีผลข้างเคียงมากกว่ายาคุมแบบธรรมดา ไม่ควรใช้เป็นประจำแนะนำให้ใช้วิธีคุมกำเนิดแบบอื่นดีกว่า และที่สำคัญควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชก่อนซื้อยามาใช้นะคะ
ขอบคุณข้อมูลจาก
https://www.honestdocs.co/
https://medthai.com/
https://www.pharmacy.mahidol.ac.th/
